4857 sayılı İş Kanunu, işçi ve işveren arasındaki ilişkileri düzenleyen temel bir mevzuat niteliğindedir. İşçinin işten çıkarılması, belirli yasal çerçeveler ve prosedürler dahilinde gerçekleştirilmektedir. Bu süreçte işçinin hakları, alacakları ve zorunlu arabuluculuk süreci kritik öneme sahiptir. Aşağıda bu hususlar detaylı olarak incelenecektir.
İşçinin İşten Çıkarılması
4857 sayılı İş Kanunu’nun 25. maddesi, işverenin iş sözleşmesini derhal feshetmesine olanak tanıyan geçerli sebepleri belirlemektedir. İşveren, aşağıdaki durumlarda iş sözleşmesini derhal feshedebilir:
Ahlak ve İyi Niyet Kurallarına Aykırılık:
İşçinin, işverenin veya diğer işçilerin itibarını zedeleyici davranışlarda bulunması.
İşyerinde uyulması gereken disiplin kurallarını ihlal etmesi.
Zorlayıcı Sebepler:
İşçinin, iş sağlığı ve güvenliği açısından tehlike arz eden eylemlerde bulunması.
Hizmetin Gereği Gibi İfası:
İşçinin, görevini yerine getirmede kayıtsızlık göstermesi veya işin gerekliliklerine uygun davranmaması.
Suçlu Duruma Düşürme:
İşçinin, işverenin itibarını zedeleyecek şekilde suç işlemesi.
İhbar Süreleri
4857 sayılı Kanun’un 17. maddesi, iş sözleşmesinin feshinde uyulması gereken ihbar sürelerini düzenlemektedir. İhbar süreleri, işçinin kıdemine göre aşağıdaki şekilde belirlenmiştir:
6 ay ve altında çalışanlar için: 2 hafta,
6 ay - 1,5 yıl arasında çalışanlar için: 4 hafta,
1,5 yıl ve üzeri çalışanlar için: 6 hafta.
İşveren, işten çıkarma kararını vermeden önce bu ihbar sürelerine riayet etmekle yükümlüdür. İhbar süresine uyulmaması durumunda, işçi ihbar tazminatı talep etme hakkına sahiptir.
Kıdem Tazminatı
4857 sayılı İş Kanunu’nun 120. maddesi, kıdem tazminatına ilişkin düzenlemeleri içermektedir. İşçi, 1 yıl ve üzeri çalıştığı her tam yıl için 30 günlük brüt ücreti tutarında kıdem tazminatı almaya hak kazanır. Kıdem tazminatı aşağıdaki hallerde ödenir:
İşverenin haksız fesih işlemi,
İşçinin, işverenin sözleşmeye aykırı davranışları nedeniyle geçerli nedenlerle istifa etmesi (örneğin, sağlık sorunları).
Haksız Fesih ve İtiraz Hakkı
Eğer işçi, işten çıkarılmasının haksız olduğunu düşünüyorsa, 4857 sayılı Kanun’un 21. maddesi uyarınca 20 iş günü içerisinde işe iade davası açma hakkına sahiptir. İşçi, haksız fesih iddiasını destekleyecek delilleri sunmakla yükümlüdür. Mahkeme, işçinin işe iade edilmesi yönünde karar verirse, işçi kaybettiği ücret ve diğer haklarını da talep edebilir.
Zorunlu Arabuluculuk Süreci
2018 yılında yürürlüğe giren 7101 sayılı Kanun ile iş davalarında zorunlu arabuluculuk süreci getirilmiştir. Bu süreç, işçilerin haklarının daha etkin bir biçimde korunmasını amaçlamaktadır. İşçi, işverene karşı dava açmadan önce arabulucuya başvurmak zorundadır. Arabuluculuk sürecinin temel unsurları şunlardır:
Başvuru Süresi: İşçi, işten çıkarma veya istifa tarihinden itibaren 30 gün içinde arabulucuya başvurmalıdır.
Arabuluculuk Süreci: Taraflar, arabuluculuk sürecinde uzlaşma sağlama çabası içinde bulunur. Arabulucu, taraflara çözüm yolları sunarak uzlaşmayı teşvik eder.
Uzlaşma Sağlanamazsa: Taraflar arasında uzlaşma sağlanamadığı takdirde, arabuluculuk süreci sona erer ve işçi, dava açma hakkını kullanabilir. Bu durumda, işçi 30 gün içinde iş mahkemesine başvurmalıdır.
Zorunlu arabuluculuk, işçi ve işveren arasındaki uyuşmazlıkların mahkemeye taşınmadan çözülmesine yardımcı olmakta, iş ilişkilerinin sağlıklı bir şekilde sürdürülmesini sağlamaktadır.
Sonuç
4857 sayılı İş Kanunu, işten çıkarma süreçlerinde işçi ve işveren için önemli düzenlemeler içermektedir. İşverenin, işçinin haklarına saygı göstererek süreci yürütmesi, iş ilişkilerinin sağlıklı bir şekilde devam etmesi açısından büyük önem taşımaktadır. İşçiler, haklarını bilerek hareket etmeli ve gerektiğinde hukuki yollara başvurmalıdır. Zorunlu arabuluculuk süreci, bu süreçlerin daha hızlı ve etkili bir şekilde çözülmesine olanak tanımaktadır. Profesyonel bir hukuk danışmanından destek almak, hakların korunması açısından hayati öneme sahiptir.
Comments